Ο Λευτέρης Αντωνίου, Πρόεδρος της Ένωσης Κατεχόμενων Κοινοτήτων Λευκωσίας, μιλά στη «Σ» για τον πόνο της προσφυγιάς, την αγωνία για λύση και τον ρόλο των ενώσεων κατεχόμενων κοινοτήτων στη διατήρηση της μνήμης και της ελπίδας.
Γεννημένος το 1967 στην κατεχόμενη κοινότητα των Μασάρων, ο Λευτέρης Αντωνίου έχει ζήσει το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών του χρόνων σε προσφυγικό συνοικισμό, συνεπεία της τουρκικής εισβολής του 1974 και του βίαιου διωγμού τους από το σπίτι τους. Για 30 και πλέον χρόνια ασχολείται με τα κοινά. Σήμερα είναι εκλεγμένος πρόεδρος του Κοινοτικού Συμβουλίου της Κοινότητας Μάσαρη, αλλά και πρόεδρος του Δ.Σ. της Ένωσης Κατεχόμενων Κοινοτήτων Επαρχίας Λευκωσίας.
Εξιστορεί τις θύμησες της εισβολής του 1974 και καταθέτει τις προσδοκίες του ως Προέδρου της Ένωσης Κατεχόμενων Κοινοτήτων της Επαρχίας Λευκωσίας, εξηγώντας τι χρειάζεται ο προσφυγικός κόσμος από την Πολιτεία 48 χρόνια μετά.
Από πότε είστε Πρόεδρος των Κατεχόμενων Κοινοτήτων Λευκωσίας; Τι σημαίνει για εσάς η λέξη προσφυγιά;
Βρίσκομαι στη θέση του Προέδρου της Κατεχόμενης Κοινότητας των Μασάρων από το 2006. Είμαι επίσης Πρόεδρος της Ένωσης Κατεχόμενων Κοινοτήτων Επαρχίας Λευκωσίας από το 2016. Ως πρόσφυγας–εκτοπισμένος στην ίδια την πατρίδα μου, νομίζω πως πρόκειται για ό,τι πιο τραγικό, θλιβερό και άδικο. Αγωνίζομαι όπως όλοι και αναμένουμε την εξεύρεση μιας δίκαιης, λειτουργικής και βιώσιμης λύσης του κυπριακού προβλήματος. Μίας λύσης που να δίνει προοπτική ασφάλειας και ευημερίας σε όλους τους νόμιμους κατοίκους της Κύπρου. Που θα εξασφαλίζει την ανεξαρτησία, την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και την ενότητα της χώρας μας, κατοχυρώνοντας τις βασικές ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών.
Ποια είναι η δική σας εμπειρία από τον πόλεμο του 1974;
Τραυματική εμπειρία θα έλεγα, αφού στην ηλικία των επτά ετών βίωσα, όπως αρκετές χιλιάδες συμπατριωτών μου, την εγκληματική θηριωδία του τουρκικού στρατού. Το χωριό μου Μάσαρη δέχθηκε πολύ σκληρό βομβαρδισμό και μιδραλιοβολισμό από τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα. Όλοι, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι, αφού οι άνδρες βρίσκονταν στα πολεμικά μέτωπα, θυμάμαι να τρέχουμε μέσα σε αυτό το πανδαιμόνιο, πανικοβλημένοι, χωρίς να μπορούμε να καταλάβουμε τι πραγματικά γινόταν. Θυμάμαι επίσης τον φόβο, το κλάμα, τον πόνο και τη θλίψη που βιώναμε, βλέποντας τα βράδια την οροσειρά του Πενταδακτύλου να καίγεται.
Ποιος είναι ο στόχος και ποιες οι θέσεις της Ένωσης Κατεχόμενων Κοινοτήτων;
Η Επιτροπή Κατεχόμενων Κοινοτήτων είναι το συντονιστικό σώμα που απαρτίζεται από εννεαμελές Συμβούλιο, τρία μέλη από κάθε Ένωση. Την Ένωση Κατεχόμενων Κοινοτήτων Επαρχίας Λευκωσίας, την Ένωση Εκτοπισμένων Κοινοτήτων Αμμοχώστου και την Ένωση Επαρχίας Κερύνειας. Τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974 έχουν αφήσει βαρύ πλήγμα, καθώς περίπου 200 χιλιάδες του πληθυσμού εκδιώχθηκαν βάναυσα και βίαια από τα σπίτια και τις περιουσίες τους και εκτοπίστηκαν στην ίδια την πατρίδα τους. Χιλιάδες είναι οι νεκροί, ενώ εκατοντάδες οικογένειες περιμένουν ακόμη τη διακρίβωση της τύχης των έκτοτε αγνοουμένων προσώπων τους. Οι εναπομείναντες εγκλωβισμένοι υπέφεραν τα πάνδεινα από τον Τούρκο εισβολέα και ζουν μέχρι σήμερα καθημερινά την κατοχή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η μορφή και η δράση των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης των κατεχόμενων κοινοτήτων είναι ιδιαίτερα σημαντικές ως προς τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και του κοινωνικού ιστού, τη διαφώτιση για τα προσφυγικά θέματα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες–εκτοπισμένοι και τη συνεχή εγρήγορση για λύση του Κυπριακού. Για όλους εμάς τους πρόσφυγες, η απαράδεκτη διατήρηση του status quo και η μη λύση του κυπριακού προβλήματος δεν είναι λύση. Εμείς οι εκτοπισμένοι πρόσφυγες δεν ξεχνάμε, δεν ξεγράφουμε και δεν χαρίζουμε τη γη μας σε κανέναν.
Κοινή διακήρυξή μας είναι:
Το Κυπριακό είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Ζητάμε την πλήρη αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και την κατάργηση των αναχρονιστικών εγγυήσεων των τριών χωρών. Πιστεύουμε στην ανάγκη λύσης με βάση τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τις αρχές και αξίες της Ε.Ε. Η Πατρίδα μας κινδυνεύει από την προσπάθεια της Τουρκίας να ισλαμοποιήσει τα κατεχόμενά μας μέρη με την ανέγερση πολλών τζαμιών, την αλλοίωση των τοπωνυμίων και τη συνεχή καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Τυχόν σκέψεις για λύση δύο Κρατών ή συνομοσπονδίας ή διατήρησης της απαράδεκτης de facto κατάστασης μάς βρίσκουν κάθετα αντίθετους. Πιστεύουμε ότι η μόνη συμβιβαστική λύση και ως υπέρβαση που προσφέρεται υπό τις περιστάσεις, είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία όπως αυτή περιγράφεται από τα ψηφίσματα των Η.Ε., η οποία όμως θα διασφαλίζει την πρακτική εφαρμογή των τεσσάρων ελευθεριών: εγκατάστασης-διακίνησης-απόκτησης περιουσίας και εφαρμογής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με την πρακτική εφαρμογή των βασικών ελευθεριών διασφαλίζονται το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Μια ομοσπονδιακή λύση με πολιτική ισότητα, η οποία να χαρακτηρίζεται από μια διεθνή προσωπικότητα, μία κυριαρχία και μία ιθαγένεια. Η συμβιβαστική αυτή λύση, για να είναι βιώσιμη θα πρέπει να απαλλάσσει την Κύπρο από τα τουρκικά στρατεύματα, τον εποικισμό, να επανενώνει τον λαό, τους θεσμούς και την οικονομία, και να κατοχυρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων.
Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε;
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο προσφυγικός κόσμος είναι αρκετά και πολύ μεγάλα. Μερικά από αυτά είναι δισεπίλυτα αφού, δυστυχώς, ποτέ δεν υπήρξε ο απαραίτητος συντονισμός όλων των αρμόδιων φορέων και ποτέ δεν υπήρξε οργανωμένη και στοχευμένη προσφυγική πολιτική. Ως αποτέλεσμα, κινδυνεύει να χαθεί ο κοινωνικός ιστός και η κοινωνική συνοχή κάθε κατεχόμενης κοινότητας, κωμόπολης ή και πόλης.
Τι προτείνετε ως λύσεις;
Ζητάμε
- την αλλαγή και ριζική αναδιάρθρωση της προσφυγικής πολιτικής,
- τον διαχωρισμό της κοινωνικής από την προσφυγική πολιτική,
- άμεσο πρόγραμμα αναδόμησης και συντήρησης των προσφυγικών συνοικισμών και αυτοστεγάσεων για την όσο το δυνατόν καλύτερη, ομαλότερη, ποιοτικά πιο αξιοπρεπή και ανθρώπινη διαβίωση όλων των εκτοπισμένων-προσφύγων,
- την επίσπευση παραχώρησης τίτλων ιδιοκτησίας και Πιστοποιητικών Μίσθωσης στους δικαιούχους,
- την άμεση επαναφορά του σχεδίου για διαχωρισμό οικοπέδων και την παράδοσή τους σε όλους τους δικαιούχους,
- τη συνέχιση και ουσιαστική αύξηση της οικονομικής βοήθειας του σχεδίου για ανέγερση οικιστικών μονάδων,
- νέο πρόγραμμα και αύξηση της επιδότησης ενοικίου,
- οι μόνοι κύριοι δικαιούχοι μίσθωσης τουρκοκυπριακών περιουσιών να είναι οι εκτοπισμένοι-πρόσφυγες,
- πάταξη του φαινομένου κακής διαχείρισης των παρανομιών επί των τ/κ περιουσιών,
- εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας και των διαδικασιών διαχείρισης,
- αύξηση κονδυλίων για τη συντήρηση των τ/κ περιουσιών,
- στα επαρχιακά συμβούλια για θέματα τ/κ περιουσιών σ’ όλες τις επαρχίες, να εκπροσωπούνται και από τους αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των κατεχόμενων Δήμων και Κοινοτήτων,
- την εφαρμογή του νόμου για διεξαγωγή εκλογών για την ανάδειξη του Διοικητικού Συμβουλίου της Παγκύπριας Ένωσης Προσφύγων (ΠΕΠ),
- ίση κατανομή βαρών απ’ όλους τους συμπατριώτες μας και όχι μόνο από τους εκτοπισμένους-πρόσφυγες,
- τη σύνδεση του εκτοπισμένου-πρόσφυγα με την περιουσία του στα κατεχόμενα και την αποζημίωση για την απώλεια εισοδήματος από τη μη χρήση της,
- τη σύσταση ειδικού ταμείου βοήθειας και στήριξης προς τους εκτοπισμένους-πρόσφυγες από τέλη αγοραπωλησιών στις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας ή και από ενοίκια των τ/κ περιουσιών.
Πρόσφατα ο Υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε αύξηση των χορηγιών προς τις επαρχιακές Ενώσεις των κατεχόμενων κοινοτήτων Αμμοχώστου και Λευκωσίας. Είστε ικανοποιημένοι; Επίσης, πώς αξιοποιούνται αυτά τα χρήματα;
Το έργο που καλούνται να υλοποιήσουν τόσο οι επαρχιακές ενώσεις, αλλά και ιδιαίτερα οι κατεχόμενες κοινότητες είναι πολυσήμαντο και πολύπλευρο. Η αύξηση της οικονομικής στήριξής μας από την πολιτεία είναι αναγκαία και επιβεβλημένη. Οι κύριοι στόχοι μας, μέσα από τη διεξαγωγή εκδηλώσεων μνήμης και τιμής για την κατεχόμενη γη μας, περιλαμβάνουν:
- τέλεση μνημοσύνων,
- παγκοινοτικές συνεστιάσεις,
- εκδόσεις βιβλίων και γενεαλογικών δέντρων,
- εκθέσεις φωτογραφιών,
- ανεγέρσεις μνημείων πεσόντων και αγνοουμένων,
- διαφώτιση για το κυπριακό πρόβλημα μέσα από αδελφοποιήσεις και συνέδρια.
Επίσης, ένας άλλος πολύ σημαντικός ρόλος μας, είναι η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και του κοινωνικού ιστού της κάθε κατεχόμενης κοινότητας, για να κρατηθεί άσβεστος ο πόθος για επανένωση και απελευθέρωση της μαρτυρικής πατρίδας μας.
Αναφέρθηκε και σ’ ένα νέο πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου θα προβάλλεται το εθνικό μας θέμα στο εξωτερικό με τη δική σας βοήθεια. Τι ακριβώς θα περιλαμβάνει;
Ανέκαθεν πάγια θέση των αιρετών εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των κατεχόμενων κοινοτήτων κι όχι μόνο, ήταν και είναι η αξιοποίησή μας αναφορικά με τη διαφώτιση και προώθηση του κυπριακού προβλήματος εντός και εκτός Κύπρου, εκεί και όπου θα ήταν δυνατόν. Δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν καλύτεροι «πρεσβευτές» και γνώστες θα έλεγα από τους βιωματικούς εκτοπισμένους–πρόσφυγες, εγκλωβισμένους και αιχμαλώτους πολέμου. Δεν θα μπορούσε καλύτερα να εκφραστεί ο πόνος των συγγενών των αγνοούμενων αδελφών μας, της πιο τραγικής ίσως πτυχής του προβλήματος από οποιανδήποτε άλλη.
Ο πόθος και η νοσταλγία του γυρισμού, η πίστη στις δυνάμεις μας, ο συνεχής αγώνας να μην ξεχάσουμε τις ρίζες μας είναι ο φάρος που καθοδηγεί τον προσφυγικό κόσμο σε ενέργειες τέτοιες, που μοναδικό σκοπό έχουν να μην επέλθει η λήθη και το βόλεμα στη σημερινή κατάσταση. Η συνεχής εγρήγορση και κινητικότητα μέσα από διάφορες εκδηλώσεις και αγώνες από τον προσφυγικό κόσμο (και όχι μόνο) και η στήριξη της Πολιτείας είναι τα συστατικά αυτά που θα κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα για ελεύθερη επιστροφή στη γη που μας γέννησε και μας περιμένει…
Έχετε κάποιο παράπονο από την Πολιτεία;
Δεν είναι θέμα παραπόνου. Είναι θέματα στα οποία θα πρέπει να εγκύψουμε με περισσότερη σοβαρότητα, σχολαστικότητα και μεθοδικότητα για να διατηρηθεί άσβεστη η φλόγα του πόθου για επιστροφή στα κατεχόμενα μέρη μας. Θα πρέπει να ομαλοποιηθούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι συνθήκες διαβίωσης των εκτοπισμένων–προσφύγων και όλα αυτά συνιστούν τη χάραξη μιας ενιαίας και συντονισμένης προσφυγικής πολιτικής.
Οι νέοι δεν γνωρίζουν τι σημαίνει πρόσφυγας, δεν το έχουν ζήσει. Πώς θα τους μεταδώσετε την επιθυμία για επιστροφή;
Το μεγαλύτερό μας πρόβλημα μέσα απ’ όλες αυτές τις αντίξοες συνθήκες της προσφυγιάς και του διασκορπισμού των κατοίκων της κάθε κατεχόμενης οντότητας, είναι σίγουρα η μεταλαμπάδευση του πόθου στους νέους μας για επιστροφή στις ρίζες μας. Ένα πραγματικά πολύ δύσκολο εγχείρημα, αλλά όχι ακατόρθωτο, αφού πάγια πολιτική όλων των οργανωμένων προσφυγικών συνόλων και δη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης των κατεχομένων κοινοτήτων, είναι η συνεχής ανάμειξη των νέων μας στις δράσεις και εκδηλώσεις για τα κατεχόμενα, ως ενεργών κοινωνιών πλέον.
Είναι για αυτόν ακριβώς τον λόγο που προχωρήσαμε στη δημιουργία Κοινοτικών Συμβουλίων Νεολαίας, καθώς επίσης και στην ανάμειξη των νέων μας στα δρώμενα των προσφυγικών σωματείων. Η ανάληψη ευθύνης καθώς και η παρακίνηση για ανάληψη πρωτοβουλίας μέσα από διάφορα πόστα είναι απώτερος στόχος και σκοπός μας, αφού το μέλλον ανήκει στα ίδια τα παιδιά μας.
Ποιο είναι το δικό σας μήνυμα;
Ο αγώνας του λαού μας για απελευθέρωση και επανένωση είναι διαρκής, αταλάντευτος και αδιάκοπος, και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να επηρεάζεται από την τουρκική προπαγάνδα. Ούτε απογοήτευση χωρά, ούτε κόπωση, ούτε χρόνος υπάρχει για εσωτερικές εμφύλιες διαμάχες. Ας μην πατήσουμε την μπανανόφλουδα που έριξε η τουρκική πλευρά επίσημα στη Γενεύη. Ας μην πέσουμε στην παγίδα για αποδοχή λύσης δύο κρατών. Η τουρκική πρόταση είναι καταστροφική με ανυπολόγιστες συνέπειες για τον κυπριακό Ελληνισμό και δεν μπορεί να εφαρμοστεί ποτέ αν εμείς δεν την προσυπογράψουμε.
Η αταλάντευτη θέση μας και απάντηση στην τουρκική πλευρά, αλλά και σε οποιονδήποτε άλλον ονειρεύεται την Κύπρο διχοτομημένη με την υπογραφή μας, είναι απλή και ξεκάθαρη: ο κυπριακός λαός, και κυρίως οι εκτοπισμένοι-πρόσφυγες, δεν ξεχνάμε, δεν πουλάμε, δεν ξεγράφουμε και δεν χαρίζουμε τη γη των προγόνων μας σε κανέναν!
